As revolucións rusas

Rusia era a comezos do século XX un réxime autocrático: o zar (ou tsar) gobernaba sen Constitución ni Parlamento que limitara o seu poder. A economía rusa era agraria, con uns poucos terratenentes pertencentes á nobreza e uns campesiños con condicións de vida cercanas á escravitude.

Existe unha certa industrialización, pero controlada por grandes propietarios estranxeiros (principalmente franceses), o que fai que non exista unha burguesía importante, pero si un proletariado abundante que vive nas cidades en condicións miserables.

Existen na clandestinidade varios partidos políticos:

• Os kadetes, liberais burgueses
• Os eseritas, revolucionarios e populares entre os campesiños
• O PSR, que pronto se escindirá en
• mencheviques, moderados (socialdemócratas), partidarios de participar na democracia liberal
• bolxeviques, revolucionarios (comunistas), populares no proletariado urbano

En 1905, a brutal represión dunha manifestación pacífica (o Domingo Sanguento) provoca unha vaga de revoltas e tumultos que coñecemos como a Revolución de 1905 que finalmente obrigan ó Zar a crear un Parlamento e convocar eleccións. Sen embargo, en poucos anos o Zar renega das súas promesas e volve ó autoritarismo, reprimindo os partidos e provocando a prisión e o exilio dos seus líderes.

Soldados disparando á multitude no Domingo Sanguento en 1905 

A I Guerra Mundial provoca unha enorme mortalidade no fronte e unha enorme escaseza na poboación civil, que ve a guerra como algo alleo provocado por os intereses comerciais dos privilexiados (con bastante razón). En febreiro de 1917 unha enorme manifestación en San Petersburgo inicia unha serie de folgas e motíns no exército (Revolución de Febreiro) que causan a dimisión do Zar.

Fórmase un goberno provisional, con eseritas e kadetes, presidido por Kerensky, que inicia un programa de reformas pero mantén o país na guerra. O pobo, organizado en soviets (asambleas populares de obreiros, soldados e campesiños), reclama a saída da guerra e reclaman o poder para o único partido que a garantira: os bolxeviques.

Lenin dirixíndose á multitude en 1917

O líder dos bolxeviques, Lenin, volta do exilio en Alemaña (nun tren blindado que atravesa o fronte oriental, cortesía do Alto Mando alemán) e presenta as Teses de Abril, que recollen:

• a saída da guerra
• a estatalización de terras e fábricas
• o traspaso do poder os soviets

En Outubro de 1917, os bolxeviques ocupan San Petersburgo, expulsan ó goberno provisional e toman o poder (revolución de Outubro). En poucos meses, asinan o tratado de Brest-Litovsk no que saen da guerra a costa de importantes perdas territoriais.

Primeiras duas páxinas do Tratado de Brest Litovsk

Cesións territoriais de Rusia no tratado

A Primeira Guerra Mundial: avances tenolóxicos e guerra de trincheiras

A 1ª guerra mundial ten unha evolución singular: uns primeiros meses de grandes movementos son seguidos por un estancamento de posicións no fronte occidental que coñecemos como guerra de trincheiras e que dura máis de tres anos, nos que practicamente non hai avance de posicións de ningún bando pero si unha extrema mortalidade (sobre cinco millóns de mortos nestes años sen avances)



Existen varios motivos, como a igualdade das forzas enfrontadas e a mobilización de toda a poboación en idade militar, pero esta estrutura tan peculiar débese sobre todo a que a Primeira Guerra Mundial chega nun momento de transición da tecnoloxía bélica, que facía moito máis sinxelo a defensa das posicións propias que o ataque sobre as inimigas:

• A ametralladora e os morteiros e canóns da época permitían reprimir con eficacia os ataques sobre as trincheiras, pero non podían moverse para os avances polo seu peso e perdían moita precisión a máis duns centos de metros, nos servindo para atacar eficazmente as trincheiras inimigas
  
  
  
  
  
  
• O tanque comeza a utilizarse neste conflito, sendo a mellor maneira de facer móbil a artillería e ó mesmo tempo defenderse da artillería contraria. Pero os primeiros tanques non son potentes, fiables nin o seu blindaxe é suficiente, polo que non serán decisivos 
  
  
  
• A aviación comeza a utilizarse para recoñecemento e ataque en campo aberto, pero non ten a capacidade de bombardear a gran escala, o que faría moi difícil a vida nas trincheiras: os avións son todavía demasiado lixeiros como para poder soportar máis que explosivos como granadas. Se usarán sobre todo para misións de recoñecemento.

• O gas terá máis protagonismo que en calquera outro conflito anterior ou posterior, pero a dificultade de controlalo (o vento podía facer que se volvera contra o que a utilizara) e o horrible das consecuencias ata nun entorno tan espantoso como o fronte occidental fará que sexa visto coma un arma tabú no futuro

• 
  
  
• Finalmente, as liñas de ferrocarril, xa moi estendidas no territorio desta fronte, eran decisivas para trasladar rapidamente soldados para reemprazar as baixas dos defensores e atacantes, polo que os desequilibrios provocados polas ofensivas eran rapidamente corrixidos e se volvía á igualdade de forzas.

A consecuencia de todo esto, as trincheiras, que anteriormente eran refuxios provisionais con días ou como moito semanas de vida útil, trasfórmanse en pequenas cidades subterráneas ante o bloqueo, sendo a imaxe máis representativa da guerra.

Esquema grupos políticos século XIX